Tảo hôn và hôn nhân cận huyến thống là tập tục tồn tại lâu đời ở nhiều vùng, miền của nước ta, phổ biến ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số, đặc biệt là các dân tộc rất ít người, các dân tộc cư trú ở vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới.
Xóm Làng Lỷ, xã Nội Thôn, huyện Hà Quảng có 37 hộ người dân tộc Mông, Nùng cùng sinh sống. Do địa hình chủ yếu là đồi núi, đường đi lại khó khăn, thiếu nước sinh hoạt, nhiều khu vực không có sóng điện thoại, cuộc sống của người dân còn nhiều khó khăn. Từ năm 2015 đến nay, xóm có 4 cặp tảo hôn người Mông. Ông Trương Văn Thắng, Trưởng xóm Làng Lỷ cho biết, đa số các trường hợp tảo hôn đều là học sinh nghỉ học sớm, làm nương rẫy, kiến thức về hôn nhân và gia đình còn hạn chế, chưa được trang bị đầy đủ kỹ năng làm cha mẹ…
Xã Thống Nhất, huyện Hạ Lang là xã biên giới có trên 700 hộ dân tộc Nùng, Tày cùng chung sống, tỷ lệ hộ nghèo, cận nghèo chiếm trên 50%. Từ năm 2022 - 2023, địa bàn xã Thống Nhất có 4 cặp tảo hôn, không có hôn nhân cận huyết thống.
Để chấm dứt tình trạng tảo hôn, UBND xã đã phối hợp với các đoàn thể thành lập ba Câu lạc bộ phổ biến, giáo dục pháp luật tại xóm Nà Kéo, liên xóm Pác Lung - Kênh Nghiều - Nà Hoạch; liên xóm Đoàn Kết - Bản Lạn - Nà Lụng. Các Câu lạc bộ duy trì sinh hoạt định kỳ 1 tháng/lần với 164 lượt hội viên tham gia. Việc ngăn chặn, xử phạt các trường hợp tảo hôn được thực hiện kịp thời, nghiêm túc, góp phần làm giảm thiểu tình trạng tảo hôn tại xã so với những năm trước đây.
Hà Quảng là huyện vùng cao, biên giới, chủ yếu là đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống. Tại các xã vùng cao, tỷ lệ hộ nghèo còn khá lớn. Trình độ nhận thức, dân trí và hiểu biết pháp luật hạn chế. Nhiều tập quán lạc hậu còn tồn tại trong đời sống, sinh hoạt của người dân. Từ năm 2015-2023, địa bàn huyện có 353 cặp tảo hôn, trong đó, 154 cặp dân tộc Mông, 90 cặp dân tộc Dao… Toàn huyện có 13 cặp hôn nhân cận huyết thống.
Thời gian qua, huyện đã triển khai hai mô hình điểm thực hiện Đề án Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng dân tộc thiểu số giai đoạn 2015 -2025 tại xã Thanh Long (Bình Lãng cũ) và xã Nội Thôn. Từ kết quả của những mô hình này, huyện đã đẩy mạnh tuyên truyền, vận động thay đổi nhận thức, trách nhiệm của cộng đồng và người dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Huyện tổ chức tập huấn cho cộng tác viên dân số, y tế thôn bản, các xã, thị trấn để nâng cao kiến thức, kỹ năng truyền thông vận động, chuyển đổi hành vi…
Triển khai các giải pháp đa chiều
Theo báo cáo thống kê, tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trên địa bàn tỉnh tuy giảm, nhưng vẫn có nhiều diễn biến phức tạp, ảnh hưởng đến chất lượng sống của đồng bào dân tộc thiểu số. Bởi vậy, bên cạnh việc tiếp tục triển khai 6 giải pháp giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống, trong đó có việc đôn đốc, chỉ đạo các huyện, thành phố đẩy mạnh và đổi mới phương pháp, nội dung tuyên truyền.
Năm ngoái, Ban Dân tộc tỉnh đã ban hành Kế hoạch số 846/KH-BDT ngày 30/8/2022 về thực hiện Tiểu dự án 2 - Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống vùng đồng bào DTTS và miền núi của Dự án 9 trong Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi, giai đoạn 2021-2025.
Cùng với đó là việc xây dựng 2 pa nô với nội dung: "Hãy chung tay ngăn chặn, đẩy lùi nạn tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trên địa bàn huyện Bảo Lạc”; phối hợp với báo Cao Bằng xây dựng 1 chuyên trang, 10 tin, bài và phát sóng 8 chuyên đề trên Đài Truyền hình tỉnh Cao Bằng nhằm tuyên truyền, vận động, nâng cao nhận thức, chuyển đổi hành vi trong đồng bào DTTS.
Ban Dân tộc tỉnh còn phối hợp với Sở Y tế tỉnh tăng cường các hoạt động tư vấn, can thiệp với các chương trình, dự án, mô hình chăm sóc sức khỏe sinh sản, sức khỏe bà mẹ, trẻ em, dân số - kế hoạch hóa gia đình, dinh dưỡng, phát triển thể chất; chỉ đạo các huyện tiếp tục duy trì 7 mô hình điểm tại các xã, huyện có nguy cơ cao về tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong giai đoạn 2015-2020.
Năm 2023, tỉnh đẩy mạnh duy trì 7 mô hình tại các huyện, xã có nhiều nguy cơ xảy ra tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống; xây dựng 4 mô hình tại các huyện, xã có nhiều nguy cơ xảy ra tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống (Hạ Lang, Bảo Lạc, Thạch An). Nguồn vốn ngân sách Nhà nước thực hiện giảm thiểu tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số trên 10 tỷ đồng.
Cao Bằng đặt mục tiêu giảm bình quân 2 - 3%/năm số cặp tảo hôn, số cặp kết hôn cận huyết thống đối với các địa bàn, dân tộc thiểu số có tỷ lệ tảo hôn, kết hôn cận huyết thống cao. Đến năm 2025, tỉnh phấn đấu ngăn chặn, hạn chế tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.
.svg){kind=icon}
