Đại hội XIII (tháng 1/2021) của Đảng xác định nền ngoại giao Việt Nam toàn diện, hiện đại bao gồm ba trụ cột là đối ngoại đảng, ngoại giao nhà nước và đối ngoại nhân dân. Nhiệm vụ của đối ngoại là phát huy vai trò tiên phong trong việc tạo lập và giữ vững môi trường hòa bình, ổn định, huy động các nguồn lực bên ngoài để phát triển, nâng cao vị thế và uy tín của đất nước. 

vietnam.jpg

Nhận định về cục diện thế giới thời gian tới tiếp tục diễn biến nhanh chóng, phức tạp, mang lại cả mặt thuận và không thuận đối với Việt Nam trong triển khai đường lối đối ngoại và hội nhập quốc tế, Trưởng Ban Đối ngoại Trung ương Lê Hoài Trung cho biết:

Về mặt thuận, xu thế lớn của hòa bình, hợp tác và phát triển tạo điều kiện khách quan thuận lợi để Việt Nam củng cố môi trường đối ngoại hòa bình, ổn định và tập trung nguồn lực cho phát triển, thúc đẩy giải quyết tranh chấp và vấn đề nảy sinh trong quan hệ quốc tế bằng các biện pháp hòa bình, phù hợp với luật pháp quốc tế.

Trong cục diện thế giới đa cực, đa trung tâm đang hình thành ngày càng rõ nét, Việt Nam có điều kiện để thúc đẩy lợi ích của đất nước trong các mối quan hệ song phương và những thể chế đa phương. Bên cạnh đó, xu hướng tiến triển mạnh mẽ của liên kết kinh tế quốc tế sẽ mở ra những cơ hội mới cho các nước trong thúc đẩy hợp tác, hội nhập quốc tế, tăng trưởng kinh tế, phân công lao động quốc tế và tranh thủ sức mạnh kinh tế, khoa học - công nghệ từ bên ngoài. Với những bước nhảy vọt của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và kinh tế tri thức, các nước đang phát triển có thể tranh thủ cơ hội để bứt phá, thúc đẩy tăng trưởng nhanh, bền vững.

Cùng với đó, trong thời gian tới, châu Á - Thái Bình Dương tiếp tục là khu vực phát triển năng động, động lực của kinh tế thế giới và cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, trung tâm liên kết kinh tế toàn cầu, trong đó nước ta có vị thế địa - chính trị chiến lược quan trọng và tạo lập mạng lưới quan hệ đối ngoại sâu rộng.

Tuy nhiên, về mặt không thuận, như Đại hội XIII của Đảng dự báo: “Thế giới đang trải qua những biến động to lớn, diễn biến rất nhanh chóng, phức tạp, khó dự báo. Hòa bình, hợp tác và phát triển vẫn là xu thế lớn, song đang đứng trước nhiều trở ngại, khó khăn; cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn, xung đột cục bộ tiếp tục diễn ra dưới nhiều hình thức, phức tạp và quyết liệt hơn, làm gia tăng rủi ro đối với môi trường kinh tế, chính trị, an ninh quốc tế”.

Đại hội cũng chỉ rõ tác động tiêu cực và khó khăn, thách thức mới đặt ra đối với các nước đang phát triển, nhất là các nước nhỏ trong bối cảnh chủ nghĩa cường quyền, chủ nghĩa dân tộc cực đoan tiếp tục diễn biến phức tạp, chủ nghĩa thực dụng trong quan hệ quốc tế gia tăng.

Trong bối cảnh đó, kinh tế thế giới còn nhiều khó khăn, thách thức lớn; toàn cầu hóa bị thách thức bởi cạnh tranh nước lớn; cạnh tranh kinh tế, chiến tranh thương mại ngày càng gay gắt; hệ thống tài chính, tiền tệ, chuỗi cung ứng không ổn định, tác động bất lợi đối với nhiều quốc gia. Các vấn đề an ninh phi truyền thống, nhất là biến đổi khí hậu, an ninh mạng, tội phạm xuyên biên giới ngày càng phức tạp, có thể gây ra những biến động về kinh tế - xã hội, an ninh và phát triển của nhiều quốc gia.

Những biến động to lớn và đang trong giai đoạn quá độ trên tất cả bình diện chính trị, an ninh, kinh tế, xã hội thế giới đang đặt ra đối với Việt Nam nhiều vấn đề cần quan tâm xử lý để tranh thủ cơ hội, thuận lợi, đồng thời phòng ngừa và giảm thiểu thách thức, khó khăn.

Thứ nhất, đối với nhiệm vụ giữ vững môi trường hòa bình, ổn định để phát triển, cần tiếp tục kiên định đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, nhất là các vấn đề về quan điểm và nguyên tắc, đồng thời ứng xử hài hòa, linh hoạt trước những diễn biến phức tạp của tình hình khu vực và thế giới.

Đây chính là nguyên tắc và phương châm cốt lõi của trường phái “ngoại giao cây tre Việt Nam” mà Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nhấn mạnh tại Hội nghị Đối ngoại toàn quốc triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng. Đồng thời, cần có cách đề cập đồng bộ đối với nhiệm vụ giữ vững môi trường hòa bình, kiên quyết, kiên trì bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, an ninh quốc gia, ổn định chính trị đất nước, đẩy mạnh quan hệ song phương và nâng tầm đối ngoại đa phương. Tranh thủ nguồn lực và hợp tác quốc tế hiệu quả trong ứng phó với các thách thức an ninh phi truyền thống. Tăng cường công tác nghiên cứu, tham mưu, dự báo chiến lược, không để bị động, bất ngờ.

Thứ hai, đối với nhiệm vụ chủ động, tích cực hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng, cần xử lý đúng đắn mối quan hệ giữa độc lập, tự chủ và hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng, bảo đảm an ninh quốc gia, trong đó chú ý đến các thách thức an ninh phi truyền thống.

Tranh thủ toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế có những nội dung, hình thức mới và cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư cũng như quá trình sắp xếp lại, hình thành mới các chuỗi sản xuất và cung ứng toàn cầu để xác lập vị trí thích hợp của Việt Nam trong nền kinh tế thế giới, đặc biệt là trong giai đoạn sau đại dịch COVID-19.

Tăng cường nhận thức về vai trò và phát triển công tác ngoại giao kinh tế theo hướng toàn diện, thực chất; xác định đây là một động lực quan trọng, tiên phong trong việc huy động các nguồn lực bên ngoài, gia tăng sức cạnh tranh và năng lực thích ứng của nền kinh tế, góp phần nâng cao sức mạnh tổng hợp quốc gia.

Chủ động tham gia và phát huy vai trò của Việt Nam tại các cơ chế đa phương khu vực và quốc tế, như ASEAN, Liên hợp quốc, APEC, hợp tác Tiểu vùng sông Mekong; trên các trụ cột đối ngoại và các lĩnh vực đối ngoại; trên các cơ chế đa phương nghị viện, đa phương chính đảng và đối ngoại nhân dân, phù hợp với yêu cầu, khả năng và điều kiện cụ thể của đất nước.

Thứ ba, đối với nhiệm vụ xây dựng nền ngoại giao toàn diện, hiện đại với ba trụ cột là đối ngoại đảng, ngoại giao nhà nước và đối ngoại nhân dân, cần triển khai các hoạt động đối ngoại của đất nước trong một chỉnh thể đồng bộ, bảo đảm sự lãnh đạo thống nhất, tuyệt đối của Đảng, sự quản lý tập trung của Nhà nước.

Phát huy vai trò, thế mạnh đặc thù của từng trụ cột đối ngoại, chủ thể và lực lượng tham gia công tác đối ngoại, bảo đảm cao nhất lợi ích quốc gia - dân tộc. Gắn kết chặt chẽ giữa đối ngoại với quốc phòng - an ninh và tất cả lĩnh vực khác. Mở rộng và nâng cao hiệu quả ngoại giao văn hóa; làm tốt và nâng cao hiệu quả công tác lãnh sự, bảo hộ công dân; triển khai toàn diện và mạnh mẽ hơn công tác người Việt Nam ở nước ngoài.

Xây dựng đội ngũ cán bộ được đào tạo bài bản, được rèn luyện về bản lĩnh chính trị, phẩm chất, năng lực đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn mới. Không ngừng đổi mới tư duy và nâng cao hiệu quả công tác thông tin đối ngoại, xác định phương châm “chủ động, kịp thời, đồng bộ, sáng tạo, hiệu quả”, góp phần nâng cao uy tín, vị thế quốc tế của Đảng và đất nước ta.

Những kết quả quan trọng của công tác đối ngoại và hội nhập quốc tế trong nửa nhiệm kỳ vừa qua của Đại hội XIII thể hiện đường lối đối ngoại đúng đắn của Đảng, Nhà nước, được sự quan tâm, lãnh đạo và chỉ đạo đúng đắn, sáng suốt của các cơ quan lãnh đạo của Đảng ở các cấp. Kết quả đạt được về đối ngoại gắn liền với thực lực các mặt ngày càng gia tăng của đất nước, thành quả trực tiếp của sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, trong đó có sự tham gia, phối hợp tích cực của các cơ quan liên quan đến công tác đối ngoại.

Một yếu tố đóng góp quan trọng nữa là sự ủng hộ của bạn bè, đối tác quốc tế. Những kết quả đạt được là cơ sở quan trọng để công tác đối ngoại tiếp tục góp phần tích cực vào việc thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm trong nửa cuối nhiệm kỳ khóa XIII của Đảng như Hội nghị Trung ương giữa nhiệm kỳ đã xác định, thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng.

Hải Vân (lược trích)