Người Giáy còn gọi là Pú Giáy hoặc Hún Giáy sinh sống rải rác tại 8/8 huyện, thành phố của tỉnh Lai Châu với khoảng 14.000 người. Người Giáy canh tác trên các mảnh ruộng tương đối bằng phẳng để trồng lúa, trồng ngô và làm các loại bánh truyền thống.
Lễ hội Háu Đoong là Lễ hội truyền thống của dân tộc Giáy, được tổ chức thường niên hàng năm vào 6/6 âm lịch. “Háu Đoong” theo tiếng Giáy là vào rừng cúng thần rừng. Dân tộc nào sống trên vùng đất nào thì thờ cúng thần linh trên vùng đất đó, cầu mong cho mùa màng tươi tốt, mưa thuận gió hòa, vật nuôi sinh sôi nảy nở, không bị bệnh dịch; người dân khỏe mạnh, mọi nhà kinh tế ngày càng phát triển, gia đình ấm no hạnh phúc.
Nơi thờ cúng có thể dưới gốc cây to, hòn đá lớn ở trong rừng.
Năm nay, Lễ hội Háu Đoong được UBND phường Quyết Thắng, thành phố Lai Châu tổ chức trong 2 ngày 22 - 23/7 (mùng 5 - 6/6 âm lịch).
Dân tộc Giáy sinh sống chủ yếu tại phường Quyết Thắng và xã San Thàng, thành phố Lai Châu.
Lễ cúng rừng diễn ra dưới một gốc cây to cổ thụ lâu năm ở gần mó nước trong rừng tại bản Nậm Lỏong 1, phường Quyết Thắng. Đây là khu rừng chung của các bản, mọi người có trách nhiệm bảo vệ rừng, bảo vệ đầu nguồn nước, không ai được tự tiện chặt phá rừng.
Lễ vật cúng rừng là 1 con lợn và 5 con gà được bày trí chung quanh gốc cây cổ thụ. Giọng cúng thầy mo vang lên, hòa vào không gian của khu rừng mời các thần linh chứng giám; xin thần linh bảo hộ cho dân bản với những điều tốt đẹp. Sau lễ cúng, bữa cơm cộng đồng được tổ chức và thống nhất thời gian cấm bản, mọi người không đi lao động sản xuất từ 2-3 ngày.
Người Giáy canh tác trên các mảnh ruộng tương đối bằng phẳng để trồng lúa, trồng ngô và làm các loại bánh truyền thống. Sau ngày Tết Nguyên đán, người Giáy tổ chức Lễ hội Tú Tỉ, Láng Na, Háu Đoong để cầu mong mọi người khỏe mạnh, may mắn; cầu cho cây trồng, vật nuôi phát triển, không bị sâu bệnh; cầu cho mọi nhà kinh tế ngày càng phát triển, gia đình ấm no, hạnh phúc…
Đi chơi hội, người Giáy mặc trang phục truyền trống, hòa mình vào không gian của các trò chơi dân gian.
Cũng như phần lớn các Lễ hội khác, Lễ hội Háu Đoong gồm 2 phần: Phần lễ và phần hội. Phần lễ gồm lễ khai mạc và lễ cúng rừng tại gốc cây to trong khu rừng cấm thuộc bản Nậm Loỏng I. Ở phần hội với nhiều trò chơi dân gian, nhiều môn thi đấu độc đáo như: Giã bánh giầy, kéo co, cắt bánh phở...
Lễ hội là sự kiện văn hóa truyền thống lâu đời, được lưu truyền từ đời này sang đời khác với ý nghĩa “hướng về cội nguồn, hướng về truyền thống dân tộc" của dân tộc Giáy ở Lai Châu nói riêng và vùng Tây Bắc nói chung.
Những năm qua, tỉnh Lai Châu tập trung nguồn lực để bảo tồn và phát triển, phát huy văn hóa của các đồng bào dân tộc nói chung và dân tộc Giáy nói riêng. Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh đã có Nghị quyết số 04-NQ/TU, ngày 17/02/2021 về bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc gắn liền với phát triển du lịch giai đoạn 2021-2025 định hướng đến 2030.
Ông Trần Đình Tiến, Phó Chủ tịch UBND thành phố lai Châu cho biết: Qua lễ hội nhằm bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc, từ đó xây dựng khối đại đoàn kết các dân tộc và nâng cao chất lượng đời sống văn hóa cơ sở trên địa bàn. Đồng thời, lễ hội là dịp để địa phương tuyên truyền, quảng bá, giới thiệu rộng rãi đến du khách về con người và các giá trị văn hóa tốt đẹp của dân tộc Giáy vùng Tây Bắc.
.svg){kind=icon}
