Ngành nông nghiệp phát thải 100 triệu tấn CO2 mỗi năm

Trong phiên thảo luận tình hình kinh tế xã hội ở Quốc hội sáng 29/5, đại biểu Nguyễn Thị Lan, Giám đốc Học viện Nông nghiệp Việt Nam, đã có những chia sẻ về thách thức mà ngành nông nghiệp Việt Nam đang phải đối mặt, trong đó có đề cập đến giảm phát thải khí nhà kính và giao dịch tín chỉ carbon.

Bà Lan cho rằng đây là một vấn đề rất quan trọng, phải được quan tâm thích đáng, kịp thời, thường xuyên để đảm bảo môi trường tự nhiên, ổn định đời sống kinh tế, đặc biệt giúp nông nghiệp Việt Nam vượt qua thách thức hiển nhiên của cuộc cách mạng chuyển đổi xanh toàn cầu, tiếp tục giữ được vị thế quan trọng trong bản đồ an ninh lương thực thế giới. 

Theo bà, nông nghiệp Việt Nam có vai trò rất quan trọng, là lợi thế, là trụ đỡ của nền kinh tế. Giá trị xuất khẩu nông sản của nước ta đạt khoảng 54 tỷ USD trong năm 2023, đóng góp quan trọng đối với nền kinh tế nông nghiệp của đất nước. 

Nguyen Thi Lan
Đại biểu Nguyễn Thị Lan chia sẻ về những thách thức mà ngành nông nghiệp đang phải đối mặt hiện nay. Ảnh: Quốc hội

Theo thống kê, nông nghiệp là ngành tạo ra phát thải lớn khoảng 100 triệu tấn CO2 quy đổi và chiếm khoảng 30% tổng lượng phát thải khí nhà kính của Việt Nam. Trong đó, chủ yếu từ ngành trồng lúa chiếm 50%, chăn nuôi phát thải 19%, quản lý đất và sử dụng phân bón chiếm 13% còn lại là xử lý phế phụ phẩm nông nghiệp. 

Thời gian vừa qua, để thực hiện cuộc cách mạng xanh toàn cầu và thực hiện cam kết Net Zero về phát thải khí nhà kính, nhiều quốc gia trên thế giới và trong đó có nhiều nước được coi là thị trường xuất khẩu nông sản của Việt Nam đã xây dựng các hàng rào kỹ thuật giảm phát thải khí nhà kính và thuế carbon hướng tới phát triển xanh bền vững. Đến nay, có khoảng 30 quốc gia trên thế giới triển khai tính thuế carbon. 

Cụ thể như từ tháng 1/2025 Việt Nam xuất khẩu nông sản vào một số thị trường cần chứng minh hàng hóa đó không xuất phát từ việc phá rừng; từ tháng 1/2026, hàng rào kỹ thuật về phát thải carbon sẽ được áp dụng ở một số thị trường quốc tế của nông sản Việt Nam. 

Đây là một thách thức rất lớn đối với nhiều quốc gia, đặc biệt là đối với Việt Nam và đối với các doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam.

“Nếu chúng ta không có kế hoạch và các hành động cụ thể đối với việc phát triển sản xuất nông sản Việt Nam xuất khẩu gắn với giảm phát thải khí nhà kính thì nông sản của chúng ta khi xuất khẩu sẽ bị tính thêm thuế carbon của các nước, sẽ làm gia tăng giá xuất khẩu và mất lợi thế cạnh tranh của nông sản Việt Nam”, bà Lan nhấn mạnh trong bối cảnh hiện nay nhiều quốc gia đã xây dựng hàng rào biên giới về carbon.

Cần giải pháp ứng phó phù hợp, hỗ trợ người dân và doanh nghiệp

Mặc dù có những thách thức như vậy, nhưng nếu chúng ta quan tâm sớm, đúng hướng, làm một cách hiệu quả, đồng bộ, có chiến lược, có kế hoạch rõ ràng để giảm phát thải khí nhà kính, tham gia tích cực vào thị trường tín chỉ carbon thì có thể phát huy lợi thế quốc gia nông nghiệp, tăng vị thế cạnh tranh của nông sản Việt Nam, mang lại giá trị gia tăng cao trong sản xuất nông nghiệp và thu tiền từ tín chỉ carbon. 

trong dua
Nông sản Việt xuất khẩu sẽ gặp khó nếu sản xuất không gắn với giảm phát thải khí nhà kính. Ảnh: Thạch Thảo

Bà đánh giá cao hành động của Chính phủ đã cam kết tham gia vào cuộc Cách mạng xanh cùng với các nước trên thế giới tại COP26, COP28 và đã sẵn sàng tham gia thị trường carbon. Việt Nam đã xây dựng Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và Nghị định của Chính phủ 06 quy định về biện pháp giảm phát thải khí nhà kính và thiết lập thị trường giấy phép khí carbon.

Bộ NN-PTNT cũng đã phê duyệt Kế hoạch giảm phát thải khí nhà kính ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn đến năm 2030, định hướng đến năm 2050. 

“Tôi đặc biệt đánh giá cao Đề án "Phát triển bền vững một triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030", bà nói. Đề án có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, góp phần thực hiện các cam kết của Việt Nam với quốc tế tại COP26 và COP28 về phát thải khí nhà kính.

Tuy nhiên, để giúp người dân hiểu sâu sắc về giá trị to lớn cũng như thách thức của việc giảm phát thải khí nhà kính và thị trường carbon, bà Lan cho rằng, cần tuyên truyền sâu rộng tầm quan trọng của việc giảm phát thải khí nhà kính và thị trường carbon. 

Giao các trường đại học, học viện xây dựng các chương trình đào tạo, nâng cao nhận thức, cung cấp các kiến thức cơ bản về giảm phát thải khí nhà kính và thị trường carbon cho người dân, doanh nghiệp, hợp tác xã giảng dạy cho sinh viên đại học và học sinh phổ thông.

Cùng với đó, nghiên cứu sâu sắc tác động của quy định thị trường carbon ở một số quốc gia đến việc xuất khẩu nông sản Việt Nam khi quy định này được áp dụng từ tháng 1/2026. Từ đó, đưa ra các giải pháp ứng phó phù hợp, hỗ trợ cho người dân và doanh nghiệp.

Cuối cùng bà Lan kiến nghị, xây dựng chương trình nghiên cứu khoa học, xây dựng các chính sách hấp dẫn, cụ thể, thiết thực để khuyến khích người dân, doanh nghiệp tích cực tham gia vào thị trường carbon, vừa để phát triển bền vững, vừa làm gia tăng giá trị của ngành nông nghiệp trên cơ sở tham khảo các bài học của các quốc gia EU, Hà Lan, Mỹ, Nhật Bản…