Tuyên bố hôm 25/3 của Tổng thống Vladimir Putin về việc Nga có kế hoạch triển khai vũ khí hạt nhân chiến thuật trên lãnh thổ Belarus được cho nhằm chứng minh lời cảnh báo trước đó rằng, Moscow sẵn sàng sử dụng “mọi phương tiện sẵn có” để chống lại các cuộc tấn công vào lãnh thổ của mình. 

AP đưa tin, ông Putin cho biết Nga đã nâng cấp 10 máy bay của Belarus để có thể mang theo vũ khí hạt nhân, và phi hành đoàn cũng sẽ bắt đầu được huấn luyện sử dụng các máy bay này từ ngày 3/4. Ngoài ra, Nga đã cung cấp cho Belarus hệ thống tên lửa tầm ngắn Iskander có thể sử dụng loại tên lửa thông thường, hoặc gắn đầu đạn hạt nhân.

Hệ thống tên lửa tầm ngắn Iskander của Nga có thể sử dụng đầu đạn thường hoặc đầu đạn hạt nhân. Ảnh: Bộ Quốc phòng Nga

Nhà lãnh đạo Nga cho biết, việc xây dựng các cơ sở lưu trữ vũ khí hạt nhân ở Belarus sẽ hoàn thành vào ngày 1/7. Nhưng ông không cho biết có bao nhiêu vũ khí hạt nhân sẽ được đặt ở đó, hoặc khi nào chúng sẽ được triển khai.

Tổng thống Putin nhấn mạnh rằng, Nga sẽ giữ quyền kiểm soát đối với bất kỳ vũ khí hạt nhân nào được triển khai tới Belarus, giống như Mỹ kiểm soát vũ khí hạt nhân chiến thuật đặt trên lãnh thổ của các đồng minh NATO.

Nếu gửi vũ khí hạt nhân tới Belarus, đây sẽ là lần đầu tiên Nga làm như vậy bên ngoài biên giới quốc gia kể từ đầu những năm 1990. 

Ý định của Nga

Bằng tuyên bố đưa vũ khí hạt nhân tới Belarus, ông Putin được cho muốn thể hiện quan điểm cứng rắn của Nga trong chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine.  

Việc triển khai vũ khí hạt nhân chiến thuật tới Belarus, quốc gia có đường biên giới dài 1.084km với Ukraine, sẽ cho phép máy bay và tên lửa của Nga tiếp cận các mục tiêu tiềm năng dễ dàng và nhanh chóng hơn, nếu như Moscow quyết định sử dụng.

Hành động này cũng sẽ nâng cao khả năng tấn công của Nga nhằm vào một số thành viên NATO ở Đông Âu và Trung Âu.

Tuyên bố của ông Putin được đưa ra giữa lúc Kiev có kế hoạch phản công để giành lại những khu vực ở Ukraine, nhưng đang nằm dưới sự kiểm soát của Nga. 

Ông Dmitry Medvedev, Phó chủ tịch Hội đồng An ninh Nga, mới đây cảnh báo những nỗ lực của Ukraine nhằm giành lại quyền kiểm soát bán đảo Crưm là mối đe dọa đối với “sự tồn tại của Nga”, khiến Moscow phải đáp trả bằng hạt nhân theo học thuyết an ninh quốc gia. Bán đảo Crưm đã sáp nhập vào Nga từ năm 2014.

Ông Medvedev nói thêm, “mỗi ngày phương Tây cung cấp vũ khí cho Ukraine khiến ngày tận thế hạt nhân đến gần hơn”.

Nhà phân tích quân sự Ukraine Oleh Zhdanov nhận định mục tiêu của Tổng thống Putin là ngăn cản các đồng minh phương Tây của Ukraine cung cấp thêm vũ khí cho Kiev trước bất kỳ cuộc phản công nào.

Theo ông Zhdanov, Tổng thống Putin đang “muốn gây ảnh hưởng đến tình hình chiến sự, và buộc các đối tác phương Tây giảm cung cấp vũ khí cũng như thiết bị quân sự trước mối lo leo thang nguy cơ hạt nhân”.

“Hành lang hạt nhân của Belarus sẽ xuất hiện lờ mờ không chỉ ở Ukraine mà cả ở châu Âu, tạo ra mối đe dọa thường trực, làm gia tăng căng thẳng và khiến người dân Ukraine cùng các đối tác phương Tây phải lo lắng”, ông Zhdanov nói.

Tuy nhiên, phát ngôn viên Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ John Kirby cho rằng các quan chức nước này "không thấy bất kỳ hoạt động dịch chuyển nào của vũ khí hạt nhân chiến thuật Nga", kể từ sau tuyên bố ông Putin. 

Đáp trả lời chỉ trích của phương Tây, Bộ Ngoại giao Nga tuyên bố Washington và các đồng minh đã phớt lờ những lời kêu gọi lặp đi lặp lại của Nga về việc rút vũ khí hạt nhân của Mỹ khỏi châu Âu. Do đó, Moscow cần thực hiện “các biện pháp bổ sung cần thiết để đảm bảo an ninh của Nga và các đồng minh”.

Binh sĩ Nga ở thành phố Zaporizhzhia của Ukraine. Ảnh: Sputnik 

Độ nguy hiểm của vũ khí hạt nhân chiến thuật 

Vũ khí hạt nhân chiến thuật được dùng để tiêu diệt quân địch và vũ khí ngay trên chiến trường. Chúng có tầm bắn tương đối ngắn và năng suất thấp hơn nhiều so với đầu đạn hạt nhân trang bị cho tên lửa chiến lược tầm xa vốn có khả năng hủy diệt toàn thành phố.

Không giống như các loại vũ khí chiến lược vốn nằm trong các thỏa thuận kiểm soát vũ khí giữa Moscow và Washington, vũ khí chiến thuật chưa bao giờ bị hạn chế bởi bất kỳ hiệp ước nào. Do đó, Nga chưa từng công bố số lượng hoặc bất kỳ thông tin cụ thể nào về loại vũ khí này.

Chính phủ Mỹ tin rằng Nga có khoảng 2.000 vũ khí hạt nhân chiến thuật, bao gồm bom sử dụng trên máy bay, đầu đạn gắn trên tên lửa tầm ngắn, và đạn pháo.

Vũ khí hạt nhân chiến lược được gắn trên tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM) phóng từ đất liền hoặc từ tàu ngầm, cũng như luôn trong tình trạng sẵn sàng để phóng. Nhưng vũ khí hạt nhân chiến thuật được cất giữ tại các kho được bảo vệ nghiêm ngặt ở Nga, và cần có thời gian để di chuyển chúng đến các đơn vị chiến đấu.