LỜI TÒA SOẠN

Theo thống kê của GLOBOCAN năm 2020, tình hình mắc và tử vong do ung thư trên toàn thế giới đều có xu hướng tăng. Tại Việt Nam, ước tính có 182.563 ca mắc mới và 122.690 ca tử vong do ung thư. Cứ 100.000 người thì có 159 người chẩn đoán mắc mới ung thư và 106 người tử vong do ung thư. 

Hiện nay, ngoài các phương pháp điều trị truyền thống như phẫu thuật, hóa trị, xạ trị các liệu pháp mới như điều trị đích và miễn dịch ra đời. Tuy nhiên, điểm yếu của các phương pháp mới này là rất đắt đỏ, trong khi đó Bảo hiểm y tế (BHYT) chưa chi trả hoàn toàn. Trước năm 2019, một số thuốc được BHYT thanh toán 100% nhưng từ ngày 1/1/2019, BHYT chỉ chi trả 50%. Bài toán kinh tế đối với người bệnh ung thư luôn là mỗi trăn trở đối với các bác sĩ.

VietNamNet xin đăng tải tuyến bài Thuốc kéo dài thời gian sống cho bệnh nhân ung thư thế hệ mới đắt đỏ: Cơ hội nào cho bệnh nhân? để phần nào phản ánh tình trạng này.

Kỳ 1: Chi 5 triệu đồng một viên thuốc mỗi ngày, mong thoát lời nguyền chỉ sống 3 tháng

Hơn 50 triệu đồng một lọ thuốc miễn dịch

Anh N.V.P (50 tuổi, trú tại Hà Nội) mắc ung thư phổi từ tháng 8/2020. Khi phát hiện bệnh, khối u ác tính đã rất lớn. Trên phim MRI, hình ảnh khối u thùy trên phổi phải kích thước 5x6cm, hạch trung thất, rải rác tổn thương thứ phát hai phổi. 

Anh được các bác sĩ chỉ định hóa trị kết hợp liệu pháp miễn dịch. Thuốc miễn dịch anh sử dụng là một loại hoạt chất truyền tĩnh mạch. Chi phí 1 lọ thuốc chứa hoạt chất này là 55 triệu đồng (100mg) người bệnh cần 2 lọ. Ngoài ra, các chi phí thuốc hóa chất khác khoảng 15 triệu đồng. Như vậy, một chu kỳ người bệnh phải chi trả khoảng 130-140 triệu đồng. Trong quá trình thu nhỏ u ác tính, bệnh nhân phải trải qua rất nhiều chu kỳ.

Sau 6 tháng, bác sĩ chụp lại đánh giá khối u phổi đã giảm còn 3x2cm. 9 tháng khối u còn 1x2cm. Anh tiếp tục duy trì phác đồ điều trị và đánh giá định kỳ sau 3 tháng.

Bệnh nhân ung thư đang điều trị tại Bệnh viện Bạch Mai, Hà Nội. Ảnh: Phương Thúy. 

PGS.BS Phạm Cẩm Phương, Giám đốc Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu, Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội), chia sẻ so với hóa trị là biện pháp đưa thuốc gây độc tế bào vào cơ thể qua đường uống, tiêm, truyền để tiêu diệt các tế bào ung thư, điều trị miễn dịch là biện pháp gián tiếp tiêu diệt tế bào ung thư bằng cách giúp hoạt hóa hệ miễn dịch của cơ thể tấn công và tiêu diệt các tế bào ung thư. Tại Việt Nam, liệu pháp miễn dịch đã được áp dụng trong 5 năm trở lại đây và đã có nhiều người bệnh được tiếp cận liệu pháp này.

Trước đó, Bệnh viện Bạch Mai cũng đã tham gia các thử nghiệm lâm sàng đa trung tâm áp dụng liệu pháp miễn dịch trong điều trị bệnh ung thư phổi. 

Tại bệnh viện Bạch Mai, PGS Phương cho biết đã có vài trăm bệnh nhân được điều trị bằng liệu pháp tiên tiến này. Các bệnh lý được áp dụng điều trị miễn dịch như: ung thư phổi, ung thư biểu mô vảy vùng đầu cổ, ung thư gan, ung thư đường niệu, ung thư vú, ung thư hắc tố, ung thư đại tràng... Kết quả cho thấy liệu pháp miễn dịch đã giúp mang lại kết quả điều trị cho các bệnh nhân.

Từ năm 2018, Bệnh viện K (Hà Nội) cũng áp dụng điều trị miễn dịch cho người bệnh ung thư. Tiến sĩ, bác sĩ Phạm Tuấn Anh, Phó Trưởng khoa Điều trị A, Bệnh viện K, cho biết phương pháp điều trị này có thể kết hợp với các phương thức phẫu thuật, xạ trị, hóa trị và kéo dài thời gian sống thêm cho người bệnh giai đoạn di căn. Hiệu quả rõ ràng nhưng không phải tất cả bệnh nhân đều đáp ứng với thuốc miễn dịch, phụ thuộc vào các dấu ấn sinh học. 

Ngoài ra, hạn chế của phương pháp này đó là quá đắt đỏ. Đến nay, thuốc điều trị miễn dịch chưa được BHYT thanh toán. Một số thuốc được các hãng dược hỗ trợ giúp người bệnh giảm tài chính.

Tiến sĩ Phạm Anh Tuấn, Bệnh viện K (Hà Nội), tư vấn cho một bệnh nhân. Ảnh: Phương Thúy. 

Ví dụ, thuốc miễn dịch phổ biến nhất trong điều trị ung thư phổi không tế bào nhỏ có giá 55 đến 60 triệu đồng/lọ. Cơ chế thuốc này ức chế điểm kiểm soát miễn dịch. Tế bào ung thư gắn vào tế bào T miễn dịch, ức chế liên kết PDL1-PD1 giữa tế bào T và tế bào ung thư, do vậy kích hoạt tế bào T để hoạt hóa kháng tế bào ung thư.

Hiện tại có chương trình hỗ trợ cho người bệnh như sử dụng 12 liệu trình sẽ được áp dụng chi trả 1 tặng 1. Qua đó, người bệnh giảm được chi phí cho quá trình điều trị nhưng vẫn là số tiền quá lớn với người Việt. Có bệnh nhân tốn hơn tỷ đồng. "Đắt đỏ nhưng đối với giai đoạn di căn, liệu pháp miễn dịch chỉ giúp kéo dài thời gian sống, hạn chế tái phát, không chữa khỏi hoàn toàn”, Tiến sĩ Tuấn Anh nhấn mạnh. 

Trăn trở của bác sĩ

Nói tới chi phí quá lớn, PGS Phương cho biết nhiều trường hợp người bệnh có chỉ định điều trị bằng thuốc đích hay liệu pháp miễn dịch nhưng vì lý do kinh tế họ không tiếp cận được. Đó cũng là những trăn trở của các bác sĩ điều trị ung bướu. 

Vị chuyên gia này vẫn nhớ câu chuyện của một bệnh nhân nữ 62 tuổi chẩn đoán ung thư phổi giai đoạn IV, xét nghiệm có biểu lộ PD-L1 là 100%, rất phù hợp để điều trị bằng liệu pháp miễn dịch đơn trị để vừa đáp ứng tốt vừa ít tác dụng phụ.

Tuy nhiên, vì người bệnh không có điều kiện về kinh tế nên họ chỉ điều trị bằng phác đồ hóa chất được BHYT chi trả. Sau 7 tháng điều trị, bệnh tiến triển và thể trạng yếu nên bệnh nhân không điều trị tiếp được với các phác đồ khác mà chỉ điều trị chăm sóc giảm nhẹ trong giai đoạn cuối đời.

Đứng trước bài toán chi phí, các bác sĩ phải tư vấn thật kỹ để hài hòa giữa việc điều trị bệnh và điều kiện kinh tế. Người nhà và bệnh nhân đưa ra lựa chọn phù hợp nhất, dù không phải là tối ưu nhất.

Để vận động chính sách chi trả cho người bệnh ung thư, Tiến sĩ Tuấn Anh cho rằng rất khó khăn bởi chi phí thuốc rất lớn, phải dùng kéo dài liên tục trong khi nguồn lực BHYT có hạn. Tiến sĩ Tuấn Anh hy vọng trong tương lai, khi hết thời gian bảo hộ, người bệnh có thể tiếp cận thuốc với chi phí thấp hơn. 

Vì sao thuốc thế hệ mới đắt đỏ?

Chi phí cho ra đời một loại thuốc ung thư mới là cực kỳ lớn nên giá thành cho người bệnh cũng vì thế mà tăng cao. Tuy nhiên, những tiến bộ khoa học này góp phần làm tươi sáng bức tranh mới điều trị bệnh ung thư. Thuốc có thể phù hợp với những người có điều kiện tài chính. 

Kỳ 3: Bức tranh ung thư bớt u ám nhưng không thể sáng rực