Ogawa 1.jpeg
Yoko Ogawa là một trong những nhà văn nổi tiếng nhất Nhật Bản hiện nay. Ảnh: New York Times.

Ở tuổi 62, Yoko Ogawa là một trong những tác giả uy tín và đạt nhiều giải thưởng văn học nhất tại Nhật Bản. Danh tiếng của Yoko gắn liền với tác phẩm The Memory Police (1994), cuốn tiểu thuyết được dịch và xuất bản tại Anh vào năm 2019, sau đó lọt vào danh sách đề cử Giải thưởng Booker cùng năm.

Theo Telegraph, khi còn là một thiếu nữ, Ogawa tình cờ đọc được tác phẩm Nhật ký Anne Frank. Trường trung học ở thành phố Okayama, miền trung Nhật Bản, nơi Ogawa theo học, có rất nhiều tác phẩm văn học dịch. Bà là một độc giả say mê truyện của Dickens, Hemingway, Scott Fitzgerald và Kafka.

Nhưng suy nghĩ và quan sát sâu sắc của Anne Frank, được truyền tải đến những trang nhật ký trong khi cô đang trốn cùng gia đình trong một căn gác xép ở Amsterdam (Hà Lan), vào thời điểm Đức Quốc xã chiếm đóng, đã chạm đến Ogawa trẻ tuổi như một tia lửa điện.

“Khi viết tác phẩm này, bà ấy cũng trạc tuổi tôi”, Yoko Ogawa bộc bạch với phóng viên của Telegraph thông qua người phiên dịch. “Chính việc viết nhật ký khiến tôi ấn tượng. Anne diễn đạt thành lời những cảm xúc về quá trình trưởng thành mà tôi từng cảm nhận nhưng không thể mô tả”, bà chia sẻ thêm.

Có thể xem việc tiếp cận nhật ký nổi tiếng của Anne Frank là mốc khởi đầu để Yoko Ogawa trở thành nhà văn. Không lâu sau đó bà bắt đầu viết nhật ký của chính mình.

Tuy nhiên, tác phẩm được xem là lấy cảm hứng trực tiếp từ Nhật ký Anne Frank lại là The Memory Police (1994), được đạo diễn Charlie Kaufman chuẩn bị chuyển thể thành phim, trong dự án của hãng Amazon Studios.

Với The Memory Police, Ogawa xây dựng một thế giới giả tưởng, lấy bối cảnh một hòn đảo vô danh, nằm dưới quyền điều hành của “cảnh sát ký ức”. Họ xoá bỏ trí nhớ của con người liên quan đến các vật dụng hay khái niệm như mũ, nước hoa, chim, dãy băng… Những người vẫn còn nhớ, chẳng hạn như mẹ của tác giả, cố gắng trốn thoát khỏi hòn đảo hoặc ẩn náu trong những ngôi nhà an toàn để tránh bị bắt giữ.

Ogawa 2.jpeg
Bản dịch tiếng Anh của tiểu thuyết "Mina's Matchbox" vừa ra mắt. Ảnh: Telegraph.

Sự nghiệp sáng tác đồ sộ

Ogawa bắt đầu viết một cách nghiêm túc khi còn học đại học, nơi bà theo học ngành văn học. Bà từ bỏ công việc thư ký y khoa sau khi kết hôn với một kỹ sư công ty thép nhưng vẫn tiếp tục viết. 
Ông không hề biết Ogawa đang làm gì, cho đến khi cuốn tiểu thuyết đầu tay, The Breaking of the Butterfly giành được Giải thưởng Văn học Kaien năm 1988.

"Tôi không cố tình giấu ông ấy về tác phẩm của mình", bà cười trong khi kể. "Nhưng ông ấy đang đi làm, tôi ở nhà, điều đó có vẻ không liên quan. Ông ấy khá ngạc nhiên khi phát hiện ra rằng tôi viết một cái gì đó", Ogawa giải thích lý do không tiết lộ với chồng về việc mình viết văn.

Hiện bà xuất bản hơn 50 cuốn sách, bao gồm một số tập truyện ngắn và phi hư cấu. Ngoài The Memory Police viết năm 1994, một tiểu thuyết đáng chú ý khác của Yoko Ogawa là Mina's Matchbox (2006) cũng được dịch và xuất bản tiếng Anh trong năm nay.

Mina's Matchbox là tiểu thuyết về tuổi mới lớn lấy bối cảnh năm 1972, trở thành tiểu thuyết thứ 6 của Ogawa cho đến nay được dịch sang tiếng Anh. Đi trên ranh giới giữa sự kỳ quặc siêu thực và sự thức tỉnh của tuổi mới lớn, đó là câu chuyện về Tomoko, 12 tuổi, được gửi đến sống với dì và dượng giàu có của mình. Tại đây, nhân vật phát triển mối quan hệ chị em sâu sắc với người em họ yếu đuối, bị hen suyễn Mina.

Ngôi nhà đầy những điều kỳ quặc – Mina cưỡi một con hà mã cưng đến trường – nhưng cũng có những bí mật: dì của Tomoko uống rượu một mình, người chồng vắng mặt trong thời gian dài một cách bí ẩn.