Theo Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Hoàng Hải, Giám đốc Bệnh viện Nhân dân Gia Định (TP.HCM), nhiều nghiên cứu trên thế giới đã đưa ra bằng chứng kết nối về bệnh lý tim mạch trên người bệnh ung thư và ngược lại. 

Bệnh tim mạch và ung thư là hai nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên toàn thế giới. Số ca tử vong do ung thư ở các nước phát triển có xu hướng tăng gấp đôi so với tử vong do tim mạch. Tiên lượng khi người bệnh kết hợp cả hai bệnh lý trên thường xấu hơn khi bị đơn lẻ.

Một khảo sát trên 224.000 bệnh nhân ung thư cho thấy nguy cơ đột quỵ cao gấp 1,5 lần; nguy cơ suy tim tăng gấp 1,6 lần; thuyên tắc phổi tăng gần 3,5 lần so với dân số chung.  

Bác sĩ Hải nhận định do các biến cố tim mạch cao nên tỷ lệ tử vong do tim mạch ở bệnh nhân ung thư cao gấp 2 lần so với dân số chung. Tỷ lệ này thường xuất hiện ở năm đầu tiên, giảm dần ở những năm sau đó.

“Mặc dù nguy cơ tim mạch trên người bệnh ung thư ở mức trung bình hoặc thấp nhưng sẽ tăng cao đột biến trong giai đoạn phải hóa trị, điều trị”, bác sĩ Hải nói.

4,5% trẻ ung thư bị bệnh tim mạch sớm hơn 8 năm so với dân số chung. 

Cũng theo Giám đốc Bệnh viện Nhân dân Gia Định, một nghiên cứu trên thế giới vào năm 2018 chỉ ra rằng 87% bệnh nhân ung thư vú có yếu tố nguy cơ về tim mạch; tỷ lệ rung nhĩ cao gấp đôi và nguy cơ tử vong cao gấp 3 lần so với người bình thường.

Khoảng 26% bệnh nhân ung thư nội mạc tử cung bị mắc bệnh tim mạch sau 5-10 năm chẩn đoán; 43% bệnh nhân ung thư tinh hoàn bị tăng huyết áp so với 31% bệnh nhân nam không ung thư. Đáng chú ý, có 4,5% trẻ em ung thư mắc bệnh tim mạch trước năm 40 tuổi, sớm hơn gần 8 năm so với dân số chung.

Ở chiều ngược lại, các bác sĩ của Bệnh viện Ung bướu TP.HCM cho biết một số thuốc điều trị ung thư cũng có nguy cơ ảnh hưởng lên hệ tim mạch. Ví dụ, thuốc ức chế polymer hóa vi ống, kháng thể đơn dòng, tác nhân nhắm trúng đích có thể gây ra bệnh cơ tim, rối loạn chức năng thất trái, chèn ép tim, viêm màng ngoài tim, suy tim…

Trong quá trình điều trị cho bệnh nhân ung thư lớn tuổi hay có tiền căn mạch vành, bác sĩ rất thận trọng chỉ định thuốc hóa trị, do có nguy cơ huyết khối, co thắt mạch, thiếu máu cục bộ cơ tim, nhồi máu cơ tim, suy tim, viêm động mạch...

Các bác sĩ khuyến cáo cần đánh giá lâm sàng và thực hiện các xét nghiệm cho bệnh nhân ung thư trước hóa trị để phân tầng nguy cơ, nhận diện đối tượng cần được hội chẩn chuyên gia tim mạch. Đồng thời, cần phải quan tâm hơn đến chuyên khoa tim mạch ung thư.

Theo thống kê của GLOBOCAN năm 2020, tình hình mắc và tử vong do ung thư trên toàn thế giới đều có xu hướng tăng. Tại Việt Nam, ước tính có 182.563 ca mắc mới và 122.690 ca tử vong do ung thư. Cứ 100.000 người lại có 159 người được chẩn đoán ung thư và 106 người tử vong do nguyên nhân này. 

Các loại ung thư phổ biến ở nam giới gồm gan, phổi, dạ dày, đại trực tràng, tiền liệt tuyến. Ở nữ giới, các bệnh ung thư phổ biến gồm vú, phổi, đại trực tràng, dạ dày, gan.

Việt Nam không tách riêng chương trình phòng chống ung thư như nhiều nước mà gộp chung thành chương trình phòng chống các bệnh không lây nhiễm. Phòng chống ung thư được Chính phủ đưa vào Chương trình quốc gia y tế - dân số và Chương trình sức khỏe Việt Nam nhằm tiến tới mục tiêu kiểm soát tình trạng ung thư tại Việt Nam.

Giao Linh, Võ Thu, Như Quỳnh