Edward Hopper (1882-1967) nổi tiếng với những bức tranh thể hiện sự cô đơn, lẻ loi, nổi tiếng nhất là Nighthawks. Ông sinh ra ở Nyack, New York (Mỹ) gần cảng sông Hudson với xưởng đóng tàu nhộn nhịp. Bởi thế, không có gì lạ khi hình ảnh cuộc sống ven sông trở nên quen thuộc trong các tác phẩm nghệ thuật của Hopper. 

tranh 2.jpg
Bức 'Ground Swell' được hoàn thành năm 1939, hiện lưu giữ tại Phòng trưng bày Nghệ thuật Quốc gia (Mỹ). 

Năm 1934, Hopper và vợ - Josephine, chuyển đến Truro, bang Massachusetts, nhìn ra bán đảo Cape Cod mênh mang. Họ mua một căn nhà ven biển để tận hưởng những kỳ nghỉ thư thái, ẩn dật. Hopper đã vẽ nhiều bức tranh về sông nước ở đây, bao gồm cả kiệt tác cảnh biển Ground Swell (Sóng ngầm) ẩn ý về sự tách biệt trong xã hội và những điềm báo nguy hiểm. 

Bức tranh sơn dầu có kích thước cao 91x127cm thể hiện cảnh biển tươi sáng với chiếc thuyền buồm trắng trôi trên đại dương xanh, thuyền trưởng và các hành khách thảnh thơi nhìn về cùng một hướng. Chiếc phao chuông bằng kim loại sẫm màu nổi bồng bềnh trên mặt nước gần đó. Thuyền và phao lắc lư trước những đợt sóng đang đến gần trong khi những đám mây mỏng manh trôi lững lờ. 

Khung cảnh tưởng chừng như bình yên nhưng cũng giống như dòng hải lưu dưới đáy biển, ẩn chứa những mối nguy đáng sợ. 

Chiếc thuyền 

Loại thuyền một cánh buồm trong tranh rất phổ biến ở khu vực đông bắc Mỹ, đặc biệt ở các bang ven biển New York, New Jersey và Massachusetts. Hopper vẽ chiếc thuyền nghiêng về mạn phải khi vượt qua một con sóng. Độ nghiêng của thuyền ám chỉ đang có đợt sóng cuồn cuộn bên dưới mặt biển. 

Điều thú vị là chuyển động của con thuyền không làm ảnh hưởng đến dây chằng. Hopper đã vẽ các dây thừng trên thuyền bằng than chì - kiểu vẽ không quen thuộc trong bước hoàn thiện tranh sơn dầu. 

tranh 3.jpg
Những người trên thuyền ở cạnh nhau nhưng dường như không có kết nối.

Con người

Trong 4 người có mặt trên thuyền, người phụ nữ được vẽ khác biệt đáng kể so với 3 người đàn ông cả về tư thế và trang phục. Cô diện chiếc áo dây màu đỏ, khăn đội đầu màu anh đào nổi bật trên nền xanh - trắng của bức tranh tựa như đóa hoa đỏ trên tác phẩm gốm sứ: nhỏ xinh, tinh tế. 

Cả 4 người đều không bơi lội, không khám phá đại dương xung quanh. Họ ở cạnh nhau và đều tập trung vào chiếc phao chuông bên trái. Nhưng dường như họ không có sự kết nối cảm xúc mà chìm đắm trong suy nghĩ và quan sát của riêng mình, gợi cảm giác cô đơn giữa đám đông. 

Cô đơn và mất kết nối là cảm xúc chung của nhiều người trong những năm 1930 khi Mỹ trải qua cuộc Đại suy thoái. 

Hopper lặp lại cảm xúc này trong nhiều bức tranh của ông, gồm Nighthawks và Ground Swell - phản ánh sự trống rỗng của cuộc sống hiện đại ở Mỹ. Mọi người dường như không thể đạt được giấc mơ Mỹ hoặc nhận kết cục chua chát. 

tranh 4.jpg
Chiếc phao chuông bị xô nghiêng sâu gợi tới cảm giác bất an.

Phao chuông

Chi tiết có màu tối hiếm hoi trong bức tranh nằm ở bên trái con thuyền. Phao chuông được làm bằng kim loại tối màu, tương phản với thân tàu màu trắng và màu xanh thẳm của biển. Một lớp rong biển màu xanh lá hoặc những con hà bám vào phần đế đầy nước. Sóng xô mạnh khiến chiếc phao nghiêng sâu về bên phải. 

Chiếc phao chuông thường dùng để cảnh báo những mối nguy hiểm, chẳng hạn như những đợt sóng lớn do bão hoặc động đất dưới đáy biển gây ra. Sự hiện diện của phao chuông nghiêng tới 45 độ dẫn tới một cảm giác bất an. 

tranh 5.jpg
Những gợn mây ti mong manh cảnh báo giông bão.

Những đám mây ti

Phía trên đại dương là bầu trời trong xanh, mây trắng mỏng manh. Trong khí tượng học, loại mây này được gọi là mây Cirrus - mây ti được đặc trưng bằng các dải mỏng, tương tự như lông vũ, nắm tóc màu trắng xuất hiện ở độ cao trên 6.000m, tạo thành từ các tinh thể băng nhỏ chứ không phải giọt nước thông thường. 

Theo Daily Art, mây ti xuất hiện khi thời tiết đang đẹp báo hiệu sắp có giông bão, lốc xoáy. Đối với những người am hiểu về khí tượng và thời tiết như Hopper, việc vẽ mây ti trong tranh khó có thể là ngẫu hứng không ý đồ. 

Ground Swell mô tả “sự bình yên trước cơn bão” bằng 2 chi tiết: phao chuông và những đám mây ti. Hopper hoàn thành tác phẩm vào ngày 15/9/1939. Phải chăng ông muốn ám chỉ cơn bão là Thế chiến thứ hai đã được tuyên bố ở châu Âu vào thời điểm đó (1/9/1939)? 

tranh 1.jpg
Bức Nighthawks vẽ năm 1942 là tác phẩm nổi tiếng nhất của Edward Hopper.