W-tony9725-1.jpg
Trước thềm Tết Giáp Thìn 2024, phóng viên VietNamNet đến thăm Chùa Nghệ sĩ - một trong những di sản văn hóa của TP.HCM. Từ bên ngoài, ngôi chùa nổi bật với sắc vàng, đỏ rực rỡ.

Chùa Nghệ sĩ do Hội Sân khấu TP.HCM giao cho Ban Ái hữu quản lý. Tại chùa, ban quản lý cơ sở gồm trưởng ban - NSND Huỳnh Hữu Danh, phó ban - phó Chánh Văn phòng Hội Sân khấu Phan Phi Hùng và một số thành viên khác.

Từ cuối năm 2022, Trưởng ban Ái hữu Hội Sân khấu TP.HCM - NSND Trịnh Kim Chi đã nỗ lực vận động quyên góp tu sửa Chùa Nghệ sĩ. Sau 3 đợt tu sửa, ngôi chùa tuổi đời hơn nửa thế kỷ này khang trang, sạch đẹp hơn. Những hạng mục lớn bên ngoài như sửa toàn bộ mái lợp, mái hiên, sơn sửa toàn bộ tường, lắp đặt lại hệ thống dây điện...

Trên diện tích đất 6.080m2, Chùa Nghệ sĩ chia thành nhiều khu vực chức năng khác nhau. Đến nay hầu như không xây thêm hay đập bỏ khu vực nào (trừ một nhà chứa củi được dựng dã chiến trước đây), chỉ tu sửa.

Khu vực Chánh điện được thi công chống thấm trần, sơn lại cột rồng, tôn nghiêm và sáng sủa.

Phòng thờ Tổ sau khi được sửa sang. Bàn thờ Tổ nghiệp được sắp xếp chỉn chu, là nơi các nghệ sĩ đến thắp hương đầu tiên khi ghé thăm chùa.

Một góc phòng thờ Tổ đặt bàn thờ ông Nguyễn Văn Độ (trái) và diễn viên Aly Dũng (bên phải) đang trong giai đoạn 49 ngày. Ông Nguyễn Văn Độ (hay Chín Độ) thời trẻ là công nhân sân khấu, tuổi già nương nhờ cửa chùa. Sinh thời, ông phụ trách chính khu vực nghĩa trang.

Sân khấu nằm bên trái khu vực Chánh điện, là một trong những khu vực chức năng chính của chùa. Sau khi được cải tạo, không gian này sẽ là nơi các đoàn hát biểu diễn hoặc tổ chức tiệc dịp lễ lạt, hội hè. Ngày thường, nơi đây được NSND Trịnh Kim Chi đề xuất tận dụng làm nơi tổ chức tang lễ cho những nghệ sĩ nghèo không đủ khả năng hoặc không có người lo hậu sự.

W-tony9581-1.jpg
Khu nhà vệ sinh được sửa và xây thêm toilet. 

Nhà bếp cũng thuộc hạng mục được sửa. Mỗi ngày, những người sống ở chùa nấu chung 1 nồi cơm to từ gạo Phật tử cúng dường, tự túc thức ăn.

W-tony9672-1.jpg
Dãy nhà tập thể dành cho những người sống nương nhờ chùa. 

Mộ phần NSND Phùng Há - người có công xây chùa - luôn sạch sẽ, trang nghiêm. Từ khi NSND mất, cháu ruột - bà Nguyễn Thị Bích Qua - 'định cư' tại đây lo coi sóc, hương khói cho bà ngoại.

20240201-121157-1.jpg
Phía sau các khu chính là phòng thờ kiêm lưu giữ phần lớn hình ảnh, di vật và tài liệu về cố NSND Phùng Há.

Tính đến hết tháng 1/2024, nhà cốt 1 còn 598 hũ cốt, nhà cốt 2 còn 390 hũ, tổng cộng 988 hũ. 

W-tony9705-1.jpg
Nghĩa trang hiện có 353 mộ. Năm 2023, có 2 gia đình đến bốc mộ người thân đi, trong đó có mộ phần NSƯT Kim Thanh. Chùa không còn đất trống nên nghệ sĩ muốn chôn cất ở đây phải thông qua ban lãnh đạo Hội Sân khấu. 
W-tony9706-1.jpg
Vườn ở khu vực nghĩa trang được cho thi công mái tôn chống nóng làm nơi nghỉ chân của khách viếng mộ.
W-tony9698-1.jpg
Bà Trang - kế toán Chùa Nghệ sĩ từ năm 2018 đến nay - nói sau đại dịch, lượng khách viếng chùa giảm rõ rệt, ước tính đến 80%. "Cậu coi đó, mấy nay cận Tết mà có bao nhiêu người đi viếng đâu?", bà cho hay. Khách đến chùa đông nhất ngày tảo mộ (ngày 24, 25 tháng Chạp), kế đến là rằm tháng Giêng, tháng Tư, tháng Bảy và tháng Mười. Các dịp lễ hội như giỗ Tổ nghiệp sân khấu, Trung thu... thường tổ chức trao quà.
W-tony9676-1.jpg
"Nữ hoàng sân khấu" Thanh Nga mất 45 năm vẫn được ái mộ. Ngoài gia đình, bà được nhiều nghệ sĩ tới lui viếng, cũng là nghệ sĩ hiếm hoi được người hâm mộ mang bánh kem đến mừng sinh nhật.

Mộ phần nghệ sĩ Minh Phụng thường được 1 khán giả nữ ở Buôn Ma Thuột tới viếng. Người này ái mộ ông gần 50 năm, tình cảm đến nay không phai nhòa.

W-tony9692-1.jpg
Người quản trang kể đến nay, cựu mẫu Minh Anh vẫn viếng mộ Lê Công Tuấn Anh đều đặn mỗi năm, lần gần nhất vào tháng 10/2023.
W-tony9695-1.jpg
Những ngôi mộ im lìm ở Chùa Nghệ sĩ luôn gợi khách viếng nhiều cảm xúc khó tả. Phần lớn người rùng mình trước câu chuyện thê lương cả nhà nghệ sĩ Thu Anh mất trong một tai nạn máy bay. Trường hợp những mộ phần ít có khán giả viếng, những người sống trong chùa chủ động thắp nhang 1 lần/năm. Ngoài ra, các ông bà bầu, sinh viên thỉnh thoảng đến phát hoa, bánh kẹo tại mỗi ngôi mộ để không ai thấy cô quạnh.