Xinh-mun

Dân số: 29.503 người

(số liệu Điều tra 53 dân tộc thiểu số 01/4/2019)

Dân tộc Xinh-mun cư trú ở vùng biên giới Việt-Lào thuộc hai tỉnh Sơn La, Lai Châu.

Trước kia người Xinh-mun sống du canh, du cư, nay đồng bào sống ổn định và lập những làng đông đúc. Người Xinh-mun sống chủ yếu bằng nghề làm nương rẫy, trồng lúa nếp và ngô là chính. Có loại nương chọc lỗ tra hạt giống, có nương dùng cuốc và có nương dùng cày để canh tác. Một số nơi có ruộng nước. Trước kia đồng bào nuôi trâu, dê, lợn... thả rông, nay nhiều bản đã làm chuồng xa nhà cho súc vật.

Hái lượm và săn bắn góp phần quan trọng cho đời sống đồng bào. Nghề đan lát khá phát triển, đồ đan đẹp và bền, đồng bào thường đổi đồ đan cho người Thái, người Lào để lấy một phần đồ mặc và đồ sắt. Người Xinh-mun có tập quán ăn trầu, nhuộm răng đen, uống rượi cần, thích gia vị cay.

Trong hôn nhân, nhà trai phải đưa tiền cho nhà gái. Sau lễ dạm, lễ hỏi mới đến lễ đi ở rể, thường sau lúc cô dâu chú rể đã có vài ba con, nhà trai mới tổ chức đón cô dâu về. Kể từ lễ đi ở rể, đôi vợ chồng phải đổi tên riêng của mình, lấy chung một tên họ do cậu, bố mẹ vợ hay thày cúng đặt cho.

Người Xinh-mun thờ cúng tổ tiên hai đời tại một góc nhà, nhưng chỉ làm lễ cũng khi gia đình làm nhà mới, ăn cơm mới, có đám cưới... Bố mẹ khi qua đời được thờ cúng trong ngôi nhà nhỏ một mái dựng gần nhà ở. Trong sản xuất, đồng bào có nhiều nghi lễ và kiêng cữ. Dân làng tổ chức chung lễ cúng ma bản mỗi năm một lần, lúc đó cũng là dịp cúng các ma người chết không bình thường.