Một sinh thực khí làm bằng gỗ dài hơn 1m, nặng 60kg, đường kính 30cm có màu hồng được rước từ đình ra miếu thu hút hàng trăm người vây quanh. Hình ảnh tại Lễ hội Ná Nhèm (Lạng Sơn), sáng 24/2.
Sáng 24/2, Lễ hội Ná Nhèm của người Tày ở xã Trấn Yên, huyện Bắc Sơn (Lạng Sơn) diễn ra tại đình làng Mỏ thu hút hàng nghìn người về dự.
Lễ hội là nghi thức, nghi lễ thờ cúng Thành hoàng gắn liền với sự tích đánh giặc giữ làng và các hoạt động văn hóa, trò chơi, trò diễn.
Nổi bật ở sự kiện này là một sinh thực khí có kích cỡ rất lớn được khênh trong nghi lễ rước Long Ngai - Bài vị của đức vua từ đình làng Mỏ ra miếu Xa Vùn, giống một số lễ hội ở các nước văn minh khác như Nhật Bản, Hàn Quốc...
"Của quý" làm bằng gỗ dài hơn 1m, nặng 60kg, đường kính 30cm có màu hồng.
Đi đầu đoàn rước là hai viên chánh tướng và phó tướng, làm nhiệm vụ quét đường thể hiện sự thành kính khi dâng lễ vật lên thần linh. Ngay phía sau là quân lính và hai bên là lễ vật được cung tiến: cây thiên tuế, tàng thinh - mặt nguyệt và các cây giống.
Với quan niệm kích thước của các sinh thực khí phản ánh ước vọng phồn sinh trong nhân dân, từ lâu hình ảnh này không còn mang tính đạo đức khi sự kiện được tổ chức. Nhà nghiên cứu văn hóa Ngô Hương Giang từng nói với báo chí, chính ý nghĩa sâu xa, khát vọng sinh trưởng, xã hội phồn vinh đằng sau lễ hội mới là nội dung chính và là điều cần quan tâm.
"Ná nhèm" trong tiếng Tày có nghĩa là "mặt nhọ". Tại lễ hội, các thành viên tham gia đã bôi nhọ thể hiện khuôn mặt giặc “Sấc Tài Ngàn” khi còn sống. Đó cũng là quan niệm của đồng bào về linh hồn, thế giới tâm linh.
Người tham dự lễ hội phải bôi nhọ mặt bởi họ tin rằng làm như thế sẽ đánh lạc hướng những linh hồn ma giặc. Sẽ không có ma nào biết ai đã diễn lại hình dạng và sự thất bại của chúng trước dân làng mà bắt về gây tai họa, dịch bệnh cho họ cùng gia đình, người thân.
Lễ hội Ná Nhèm diễn ra vào ngày 15 tháng Giêng nhưng thực tế các công việc đã được chuẩn bị và triển khai từ trước đó khoảng 2 tuần.
Từ mùng 1 Tết ở đình, lễ cúng Thành hoàng đã diễn ra. Khi đó, các cụ già tổ chức họp và bàn giao khóa lềnh, khóa mo, khóa hội giữa năm cũ và năm mới.
Lễ hội Ná Nhèm là nghi thức, nghi lễ thờ cúng Thành Hoàng, Đức thánh Cao Sơn Quý Minh, thờ Đức vua Miêu Tĩnh và Đức vua Cao Quyết, gắn liền với sự tích đánh giặc giữ làng và các hoạt động văn hóa, trò chơi, trò diễn của người Tày.
Theo lời kể của dân làng thì xưa có một toán giặc đến chiếm đóng tại ngôi miếu thờ Thành hoàng Đức Cao Sơn ở sườn đồi Khau Dạ Háy (xã Trấn Yên, Bắc Sơn, Lạng Sơn). Chúng bắt con gái của dân làng lên giặt giũ, nấu ăn, ban đêm thắt miệng túi cho bọn chúng ngủ.
Lũ giặc còn làm một cái trống to, đêm xuống, chúng bắt các cô gái dắt dê lên mặt trống để giẫm tạo ra âm thanh dồn dập như xông trận làm dân làng hoang mang lo sợ. Ban ngày, chúng xuống làng giết người, cướp bóc của cải khiến người dân căm phẫn.
Để giết giặc, dân làng đã bày mưu cho các cô gái phục vụ buộc miệng túi thật chặt khi giặc ngủ rồi làm ám hiệu cho dân làng biết xông lên diệt giặc, quăng xuống suối Phai Huấn.
Sau khi bọn giặc bị tiêu diệt không lâu thì trong làng xuất hiện dịch bệnh lạ, làm nhiều người và vật nuôi bị chết, hạn hán xảy ra liên miên. Tại gần ngôi miếu Xa Vùn xuất hiện một tổ ong chúa rất lớn, hễ người và gia súc đi qua đều bị ong đốt chết. Thầy mo cho rằng giặc chết vào giờ linh không được cúng tế cho ăn nên chúng quậy phá. Thời gian sau, dân làng đã tổ chức lễ hội Ná Nhèm cúng tế Thành hoàng và tục hèm đánh trận mô tả lại quá trình chống giặc của người dân.
.svg){kind=icon}
