Chùa Cầu Hội An có nguy cơ đổ sập

Biểu tượng của di sản thế giới đang xuống cấp và có nguy cơ đổ sập bất kỳ lúc nào.

Công trình già nua như Chùa Cầu làm sao chịu nổi

Đây là công trình có kiến trúc độc đáo được xây dựng hơn 400 năm trước để nối hai bờ kênh có tác dụng như công trình giao thông. Tuy nhiên việc trùng tu Chùa Cầu trong khu đô thị cổ Hội An-Di sản Thế giới đang vô cùng nan giải.

Chùa Cầu Hội An đẹp lung linh về đêm

Phần tường được xây dựng bằng gạch và vôi vữa. Còn thân cầu và mặt cầu được làm bằng gỗ. Phần đế móng của ngôi chùa độc đáo này được xây dựng bằng đá xếp chồng lên nhau.

Trải qua hơn 4 thế kỷ, với sự tác động của thời gian cùng thiên tai bão lũ cũng như chiến tranh, Chùa Cầu đang đối mặt với nguy cơ xuống cấp.  Nhiều hạng mục công trình đã xuống cấp, rệu rã và có khả năng đổ sập bất cứ lúc nào nếu không có giải pháp bảo vệ, trùng tu hiệu quả. Ngay phần thân cầu, tại nhiều vị trí liên kết giữa đòn tay đỡ mái với các cột bị mục ruỗng. Nhiều thanh xà gỗ đỡ mái ngói bị nứt nẻ, cong vênh không thể khớp nối nhau.

Đáng lưu tâm là mặt cầu được làm bằng gỗ, do thường xuyên tiếp xúc giày dép của người qua lại nên bị mài mòn nghiêm trọng. Còn các phần mố trụ đỡ Chùa Cầu xuất hiện nhiều vết nứt, bong tróc vôi vữa. Để bảo vệ Chùa Cầu Hội An mỗi khi mùa mưa bão về, chính quyền TP. Hội An đã phải gồng mình để chèn chống bảo vệ Chùa Cầu. Nhiều cơn bão lớn càn quét qua Hội An, chính quyền đã phải dùng cả cáp tời nối chùa với những điểm cố định để hạn chế thấp nhất sự tác động của dòng nước lũ và gió bão.

Giám đốc Trung tâm quản lý di tích Hội An Nguyễn Chí Trung cho biết do chùa đặt trên những trụ đá và nằm ở khu vực có lưu lượng nước chảy mạnh nên công tác bảo vệ di tích này trong lũ lụt gặp nhiều khó khăn. Năm 2009, ngành chức năng Hội An đã triển khai tu bổ những hạng mục xung quanh như kè gia cố bờ kênh đoạn chảy qua Chùa Cầu cũng như gia cố mố trụ cầu. "Qua đánh giá, hiện phần hạ bộ của chùa đã tương đối ổn định. Tuy nhiên, phần chính của chùa gồm phần sảnh gỗ đang bị hư hỏng ở nhiều hạng mục", Ông Trung nói.

Phần đá dưới chân Chùa Cầu bị bong tróc hư hỏng

Theo ông Trung, ngoài nỗi lo trước mùa bão lũ mỗi năm đổ về gây tác động xấu cho công trình, các nhà chuyên môn còn lo lắng trước tình trạng lượng khách đến tham quan Chùa Cầu mỗi ngày một đông. Nhiều đoàn tham quan cùng lưu lại trên di tích khá lâu để nghe thuyết minh, chiêm ngưỡng công trình… tạo áp lực lớn lên mặt Chùa Cầu. "Điều lo lắng là có thời điểm Chùa Cầu gánh hơn 100 người đứng tham quan trên cầu. Còn vào các ngày lễ, số lượng người đứng trên Chùa Cầu tham quan đông hơn rất nhiều. Thậm chí có lúc số lượng người đông đến mức chen chân trên không gian nhỏ của sàn Chùa Cầu. Với công trình già nua như Chùa Cầu làm sao chịu nổi lực?", Trung lo lắng.

Giải pháp nào để cứu Chùa Cầu?

Chùa Cầu là di tích đặc biệt quan trọng của đô thị cổ Hội An nên việc bảo vệ,  trùng tu được đặt ra từ hàng chục năm nay. Nhưng trùng tu như thế nào thì đến nay vẫn chưa có phương án cuối cùng. "Trước đây có nhiều quan điểm đưa ra trong việc tu bổ Chùa Cầu. Trong đó, có ý kiến của một chuyên gia nước ngoài là nên đặt di tích trong lồng kính, khách tham quan đứng từ bên ngoài, không đi lại trên chùa nữa", ông Trung cho biết.

Các cấu kiện bằng gỗ của Chùa Cầu đang hư hỏng.

Cũng theo ông Trung, hiện có 2 quan điểm đưa ra để trùng tu ngôi chùa này. Quan điểm thứ nhất là trùng tu nhưng vẫn giữ Chùa Cầu là một công trình giao thông vì đó là một di tích sống. Quan điểm thứ 2 là nên xét ở góc độ bảo tồn di sản và về lâu dài phải để du khách 'đứng ở ngoài nhìn vào'. Cả hai quan điểm này đến nay sau nhiều năm đưa ra vẫn chưa thống nhất.

Theo kinh nghiệm đã được áp dụng tại nhiều di sản thế giới ở Nhật Bản và Hàn Quốc thì nhiều phần của di tích được người ta dùng lồng kính 'đậy' lại nhằm bảo quản các cấu kiện tốt hơn. Hoặc có nơi người ta dùng một lối đi khác để khách chiêm ngưỡng mà không gây ảnh hưởng trực tiếp, bào mòn di tích. Cũng có quan điểm nên làm một cầu phụ bên cạnh Chùa Cầu để giải quyết việc đi lại cho người dân. Tuy nhiên, làm như vậy lại rất dễ phá vỡ cảnh quan.

Ông Trung đưa ra quan điểm: "Trước khi có phương án trùng tu Chùa Cầu, theo tôi cùng như nhiều nhà nghiên cứu đưa ra là cần giảm áp lực lên mặt cầu như hạn chế lượng người qua lại. Có như vậy mới bảo đảm an toàn cho công trình cũng như an toàn cho du khách".

Hiện UBND TP.Hội An đã thống nhất mời đơn vị tư vấn để khảo sát, đánh giá khả năng chịu lực của Chùa Cầu. Kết quả này sẽ là cơ sở để đề xuất phương án khống chế khách đến Chùa Cầu vào cùng một thời điểm.

Giám đốc Sở VH-TT-DL Quảng Nam, Đinh Hài cho biết: "Việc trùng tu di tích Chùa Cầu cùng như các di tích trong khu đô thị cổ Hội An phải hết sức thận trọng. Nhiều chuyên gia, nhà khoa học đưa ý kiến về việc nên trùng tu cục bộ hay trùng tu toàn thể nhưng hiện vẫn chưa có kết luận cuối cùng. Tu bổ là việc cấp thiết nhưng không vì thế mà nôn nóng, bởi nếu không thận trọng sẽ dẫn đến biến dạng di tích".

Vũ Trung