Địa đạo Vịnh Mốc - nơi từng được xem là ngôi làng dưới lòng đất là một công trình quân - dân sự gắn liền với những thăng trầm lịch sử trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước.
Làng Vịnh Mốc (xã Kim Thạch) là một làng quê nằm trên khu đồi đất đỏ sát bờ biển, cách thị trấn Hồ Xá của huyện Vĩnh Linh khoảng 14km về phía Đông, cách Cửa Tùng 6km về phía Bắc. Trong những năm tháng chiến tranh chống Mỹ, Vịnh Mốc là tiền đồn của miền Bắc và cũng là điểm tập trung chi viện cho Cồn Cỏ, hòn đảo tiền tiêu của Tổ quốc.
Theo Hiệp định Geneva năm 1954, Quảng Trị bị chia cắt làm đôi bởi vĩ tuyến 17. Từ năm 1965, đế quốc Mỹ bắt đầu cuộc chiến tranh phá hoại ở miền Bắc Việt Nam bằng không lực, mảnh đất Vĩnh Linh phía Bắc sông Bến Hải trở thành túi bom, tuyến lửa.
Từ thực tiễn lịch sử, hệ thống làng hầm - địa đạo ở Vĩnh Linh đã ra đời để người dân sống và chiến đấu trong hoàn cảnh mưa bom bão đạn. Hệ thống làng hầm này hình thành và phát triển ở khắp địa phương, trong đó địa đạo Vịnh Mốc được xem là công trình quân - dân sự tiêu biểu nhất.
Chia sẻ với VietNamNet, chị Thanh Nhàn (một du khách đến từ TP Huế) cho biết, tranh thủ thời gian nghỉ hè, vợ chồng chị đưa con nhỏ tìm về các điểm di tích lịch sử để giúp con trải nghiệm và hiểu hơn những giai đoạn lịch sử đau thương nhưng hào hùng của dân tộc.
"Đi sâu vào địa đạo, chúng tôi cảm nhận được những khó khăn, vất vả kèm mất mát, đau thương của quân, dân ta trong các cuộc kháng chiến. Những hình ảnh về công việc, đời sống sinh hoạt của thế hệ trước được tái hiện trong lòng địa đạo thực sự khiến chúng ta xúc động", chị Nhàn chia sẻ.
Với những giá trị lịch sử to lớn, địa đạo Vịnh Mốc đã được công nhận là Di tích lịch sử, văn hóa cấp quốc gia bởi Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch). Đến năm 2014, địa đạo được công nhận là Di tích quốc gia đặc biệt. Ảnh: QT